Regionale bedrijven uit de Food & Agri weten met zinvolle innovaties de voedselketen korter te maken. Van het veredelen van rabarber tot reststromen omzetten naar varkensvoer en een volledige ketenintegratie van kuiken tot eiproduct. Drie ondernemers uit de groente-, varkens- en pluimveesector delen hun ervaringen. ‘Het gaat met vallen en opstaan.’

Het wemelt in Nederland van de initiatieven die een verkorting van de voedselketen nastreven. Met andere woorden: minder schakels tussen product en consument. Ook regionale ondernemers in de Food & Agri sector zijn daar volop mee bezig. Het levert namelijk voordelen op zoals nieuwe verdienmodellen, een betere verdeling van de marge binnen de productiekolom en daarmee een betere prijs voor de boer.

Een mooi streven dus, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Dat wordt direct duidelijk als drie ervaringsdeskundigen met elkaar in gesprek gaan. De ondernemers passen, ieder op hun eigen manier, een vorm van ketenverkorting toe. Met wisselende successen.

Food&Agri
v.l.n.r. NAAM Aad van Leeuwen BEROEP Eigenaar Ons Boerenerf GEBOREN OP 3-10-1954 in Deurne WOONT IN Nederweert GETROUWD MET Diny VADER VAN Arjan en Saskia VRIJE TIJD Kaarten, een biertje drinken met de buren of vrienden NAAM Erwin Schroijen BEROEP Tuinder/eigenaar bij Tuinderij De Locht GEBOREN 1968 in Haler WOONT IN Haler HEEFT EEN RELATIE MET Esther VADER VAN Heike en Lard HOBBY’S Geen tijd meer voor NAAM Math Lemmers BEROEP Eigenaar van Global Food Group GEBOREN OP 5-4-1966 in Weert WOONT IN Weert GETROUWD MET Petra VADER VAN Linda, Joep en Vera HOBBY’S Wandelen NAAM Willy Hegmans BEROEP Accountmanager Food & Agri bij Rabobank Weerterland & Cranendonck GEBOREN OP 8-1-1965 in Sint Anthonis WOONT IN Stevensbeek GETROUWD MET Carla VADER VAN Thijmen, Jort en Hanke VRIJE TIJD Trimmen en het verzorgen van diverse huisdieren zoals pony’s, kippen en honden

Lang proces
Math Lemmers (Global Food Group) heeft een ambitieus doel voor ogen: “We gaan voor een volledige ketenintegratie. Het kost bloed, zweet en tranen, maar we komen nu langzaam waar we willen zijn.” De eerste stappen daartoe werden al in de jaren negentig gezet. “We waren een traditioneel pluimveebedrijf, maar hebben onze activiteiten uitgebreid. Dat begon met de aanschaf van een eierpakstation zodat we de eieren zelf konden sorteren. Daarna hebben we een kleinschalige eiproductenfabriek gerealiseerd en zijn we gestart met het vermarkten van vloeibare eiproducten.”

Het bleek een goede zet. Sinds 2010 bouwt de Global Food Group aan een verticale ketenintegratie. Dat heeft geleid tot de overname van twee veevoederfabrieken, samenwerkingen met gecontracteerde legpluimvee- en opfokbedrijven en een strategische samenwerking met een broerderij. “Vanuit het hoofdkantoor in Weert begeleiden en regisseren we de volledige productieketen van kuiken tot vloeibaar eiproduct.”

Willy Hegmans (accountmanager Rabobank Weerterland & Cranendonck): “We hebben het vaak over ketens korter maken, maar in de praktijk blijkt dat niet zo eenvoudig te zijn. Het is Math gelukt om met een ‘bulkproduct’ als eieren een eigen ketenvorming tot stand te brengen en daar plussen uit te halen. Je ziet dat het bedrijf, samen met de ketenpartners, een sterk team vormt.”

Wemelt van initiatieven
Er zijn tal van manieren om ketens korter te maken. Die variëren van boerencoöperaties, streekboxen en kratten, boerenmarkten en boerderijverkoop tot voedselcollectieven. Aad van Leeuwen (Ons Boerenerf) past ketenverkorting toe door hoogwaardige reststromen uit de voedselindustrie te gebruiken voor het voeren voor zijn varkens. Aad: “We gaan voedselverspilling tegen door restproducten zoals gebakken friet en brood als voer voor de varkens te gebruiken.” Het mes snijdt daarbij aan twee kanten. “Want de voedselindustrie hoeft de restproducten niet te verwerken en berekent deze kosten niet door aan de consument. En wij produceren vlees voor een goedkopere kostprijs.”

De derde ondernemer aan tafel acteert in een nichemarkt. Erwin Schroijen (Tuinderij De Locht) teelt rabarber. Erwin: “Bovendien lever ik een eindproduct. Daardoor is het lastig om de keten te verkorten, want die kan niet veel korter. Ik verzorg de veredeling via weefselkweek en ook beheer ik zelf de vermeerdering van de planten. Daar haal ik als het ware een schakel uit de keten.” In het zelf vermarkten van rabarbar ziet Erwin weinig mogelijkheden. “Mijn afnemer is Royal Zon Fruit & Vegetables. Daaronder vallen zo’n vijftig kopers. Dat levert voor mij de gunstigste prijs op vanwege de export.”

Knelpunten
Rabobank Weerterland & Cranendonck bekijkt samen met ondernemers waar de kansen en uitdagingen liggen. Willy: “Of je nou in de varkens, het pluimvee of de groente actief bent, uiteindelijk bereik je het meest door samen te werken. Welke opzet zo’n samenwerking heeft, is per situatie anders. De groentewereld vind ik een heel specifiek verhaal. Zeker rabarber, want dat is een nicheproduct. In de komkommerteelt, een product dat een grotere afzetmarkt dan rabarber heeft, zie je dat telers de verkoop steeds meer via telersverenigingen laten verlopen in plaats van veilingen.”

Een andere manier om voedselketens te verkorten is de zogeheten local-to-local gedachte. Willy oppert het idee om bijvoorbeeld tien procent van de rabarberproductie regionaal te slijten. Erwin: “Dat is voor mij geen optie. Als ik regionaal zou opereren, bijvoorbeeld door het aan supermarkten of boerenwinkels aan te bieden, moet ik te veel kosten maken. Ik moet het zelf verpakken, distribueren, noem maar op. Dan houd ik er te weinig aan over.” Bij Ons Boerenerf is het mogelijk om rechtstreeks vlees te bestellen. Aad: “We maken verschillende vleesproducten zoals worsten en verkopen die ook. Als ik in het verleden de vraag kreeg waar dat lekkere varkensvlees dat door ons geserveerd wordt te koop is, moest ik het antwoord schuldig blijven omdat ik niet wist met wie onze slachterij allemaal zaken deed.” Doordat het vlees tegenwoordig direct bij Ons Boerenerf te koop is, verkort Aad de keten. “En blijft er minder aan de strijkstok hangen.”

Willy vult aan: “Het klopt dat veel grote bedrijven te ver van de boer staan. Het is belangrijk om bij samenwerkingsverbanden een voet tussen de deur te houden. Er moet iemand zijn die kennis heeft van de sector en er ook gevoel voor heeft.”   Math benadrukt dat transparantie binnen een partnerschap van ketenpartners van essentieel belang is: “Het proces van ketenintegratie gaat met vallen en opstaan. Dat heb ik aan den lijve ondervonden. Het is belangrijk dat alle partners in de keten transparant zijn. Want de marges moeten duidelijk zijn zodat er geen wantrouwen ontstaat. Alle ketenpartners moeten er voordeel uit kunnen halen.”

www.rabobank.nl/weert

© Zakenblad Weerterland & Cranendonck | Wesley Hegge